آون آزمایشگاهی دستگاهی است که به وسیله ی آن تمام وسایلی که جهت آزمایش در آزمایشگاه به کار میروند ضد عفونی و استریل می شوند. این دستگاه از طریق حرارت، وسایلی که در آن قرار داده می شود را ضدعفونی و استریل می کند. دستگاه آون علاوه بر استریل کردن رطوبت موجود در وسایل را نیز تبخیر میکند. منظور از وسایل آزمایشگاهی ظروف فلزی و شیشه ای موجود در آزمایشگاه است. میزان حرارت این دستگاه ۳۰۰ درجه و در بعضی از دستگاه هایی دیگر نیز ۶۰۰ درجه است. میزان حرارات بستگی به نوع دستگاه دارد. به دستگاه آون، فور نیز گفته می شود.

آون آزمایشگاهی

انواع آون آزمایشگاهی

دستگاه آون آزمایشگاهی دارای انواع مختلفی است. ساختاری که در ساخت این دستگاه به کار رفته است سبب تنوع در دستگاه آون می شود. به عنوان مثال: در ساخت محفظه ی بعضی از آون ها از آلومینیوم و در بعضی دیگر از جنس استیل استفاده می شود. همچنین از موارد دیگری که سبب تنوع در این دستگاه می شود این است که بعضی از آون های آزمایشگاهی به صورت هوشمند و دیجیتال طراحی می شوند و در طراحی بعضی دیگر فقط تایمر طراحی می شود.

 به این ترتیب انواع آون آزمایشگاهی شامل: آون همرفتی، خشک کن و Heavy duty است. در طراحی آون همرفتی یک نوع المنت گرمایشی و یک فن به کار رفته است. در این نوع، گرمایی که جهت استریل کردن وسایل آزمایشگاهی نیاز است از طریق المنت فراهم می شود. جهت ایجاد کردن جریان هوا در درون محفظه این نوع آون از یک فن استفاده شده است. آون همرفتی خود به دو نوع جاذبه و مکانیکی تقسیم می شود. در دو نوع آون جاذبه و مکانیکی به جای فن از پنکه استفاده می شود.

آون خشک کن، دستگاه آون خشک کن در صنایع داروسازی بیشتر به کار می رود. جنس بدنه ی این دستگاه از آلومینیوم، چدن و یا استیل است. انجام کار مکش هوا و خلا نیز ( خلا جهت خشک کردن وسایل است) در این دستگاه از طریق یک پمپ انجام می شود. پمپ در زیر و یا کنار دستگاه به کار می رود.

آون های خشک کن در دو نوع دستی و اتوماتیک طراحی می شوند. در نوع دستی این دستگاه تنظیم میزان فشار داخل محفظه و کنترل کردن پمپ آن به صورت دستی  از طریق کاربر انجام می شود. اما در سیستم اتوماتیک میزان تنظیم فشار داخل محفظه و پمپ خلاء به طور خودکار انجام می شود. نوع دیگر دستگاه آون که Heavy duty است دارای کاربرد فنی است. این دستگاه دارای تنظیمات پیشرفته و خاصی است و بیشتر برای خشک کردن استفاده می شود.

آون آزمایشگاهی با درب شیشه ای

نحوه کار کردن با این دستگاه

طرز کار با آون آزمایشگاهی به این صورت است: ۱- اولین کار جهت استفاده از آون قرار دادن آن در جای خشک و مسطح مانند یک میز است. (البته جنس میز نباید پلاستیک یا چوب باشد) ۲- کابلی که همراه دستگاه است به سوکتی که در پشت دستگاه قرار دارد متصل می شود و سمت دیگر کابل به یک پریز ارت دار متصل شود. به این نکته توجه شود که، از اتصال دستگاه به سه راهی و سیم سیار خودداری شود ۳- بعد از وصل شدن برق با زدن کلید پاور دستگاه روشن می شود.

 4- تایمر دستگاه روی حالت Bypass قرار داده می شود 5- میزان دمای مورد نظر از طریق ترموستات دستگاه تنظیم می شود 6- زمانی که دمای مورد نظر روی صفحه ی دیجیتال دستگاه نمایش داده شد می توان تایمر دستگاه را تا 120 دقیقه تنظیم کرد. 7- زمانی که عدد تایمر روی صفر قرار بگیرد به معنی تمام شدن کار دستگاه است. یکی از نکات مهمی که هنگام کار کردن با دستگاه باید رعایت کرد این است که، نباید برای خنک کردن دستگاه بعد از اتمام کار درب آن را باز کرد. همچنین باید از قرار دادن وسایل اشتغال زا در دستگاه جدا خودداری شود.

نکاتی در هنگام خرید آون آزمایشگاهی

در هنگام خرید آون آزمایشگاهی باید نکاتی در نظر گرفته شود. اولین موردی که در هنگام خرید این دستگاه باید به آن توجه شود محدوده دمایی این دستگاه است. اگر از یک دستگاه غیر سفارشی در محیط آزمایشگاه استفاده می شود باید گفت این نوع دستگاه های غیر سفارشی در محدوده ی دمای ۵۰ درجه تا ۲۰۰ درجه ی سانتیگراد هستند. زمانی که کاربر قصد تنظیم کردن دستگاه در محدوده ۳۷ درجه را داشته باشد، این دستگاه کار خود را درست انجام نمی دهد چون دارای محدوده دمای ۵۰ تا ۲۰۰ درجه است. یکی دیگر از نکات مهم در انتخاب این دستگاه ابعاد دستگاه است. کاربردی ترین سایز این دستگاه ۵۵ لیتری آن است. البته انتخاب سایز دستگاه با توجه به کارهایی که قرار است با آن انجام شود فرق می کند.

مدل دیگر دستگاه آون با درب فلزی

اجزای دستگاه آون

 آون آزمایشگاهی از چند قسمت محفظه ی داخلی، المنت، عایق حرارتی، سیستم حفاظتی و سیستم نمایش دهنده ی میزان دمای درون محفظه تشکیل شده است. محفظه ی داخلی دستگاه برای قرار دادن وسایل و تجهیزاتی است که باید استریل شوند. جنسی که جهت ساخت محفظه به کار می رود ضد زنگ و استیل است. همچنین این محفظه در مقابل حرارت، دوام بالایی دارد. عایق حرارتی، وجود عایق حرارتی در این دستگاه به این دلیل است که عایق حرارتی مانع هدر رفتن انرژی دستگاه می شود. همچنین وجود عایق از سرد شدن محفظه ی داخلی جلوگیری میکند. در طراحی عایق حرارتی معمولا از جنس پشم شیشه استفاده می شود.

المنت آون آزمایشگاهی: از المنت برای ایجاد حرارت دستگاه استفاده می شود. تعداد المنت های یک دستگاه آون به مدل، نوع دستگاه همچنین توان دستگاه بستگی دارد. در بعضی از دستگاه ها با توجه به شرایطی که گفته شد یک المنت و در بعضی دیگر دو المنت طراحی می شود.

سیستم حفاظتی آون آزمایشگاهی به این صورت است که یک سری فیوزهای الکتریکی برای دستگاه طراحی شده است. این فیوزها در مواقع ضروری مانند بالا بودن دمای خارج از حد معمول منجر به قطع جریان برق می شوند. سیستم نمایش دهنده ی میزان دما: این سیستم جهت نشان دادن میزان دمای داخل محفظه است که به صورت یک دماسنج جیوه ای، عقربه ای و یا برد الکتریکی است.